parasite Las Palmas
groene tentoonstellingswoning
In 2001 was Rotterdam Culturele Hoofdstad van Europa. Het voormalige werkplaatsengebouw ‘Las Palmas’ op de Wilhelminapier werd gebruikt als tijdelijke kunsthal en bood onderdak aan talrijke tentoonstellingen en evenementen. Een architectuurtentoonstelling georganiseerd als onderdeel van een omvangrijke manifestatie over 100 jaar woningwet in Nederland droeg de naam ‘Parasites’*. Tentoongesteld werden maquettes van kleinschalige bouwsels die speciaal voor de tentoonstelling waren ontworpen. De bouwwerken lieten een grote verscheidenheid aan vormen, (woon)concepten, materialen en constructiewijzen zien. Ze waren allen bedoeld voor (tijdelijk) ongebruikte stedelijke locaties, waar ze op ‘parasitaire manier’ gebruik zouden maken van de bestaande, stedelijke infrastructuur.
| locatie: | Wilheminakade, Rotterdam |
| ontwerp: | 2000-2001 |
| uitvoering: | 2001 |
| opdrachtgever: | Stichting Parasite Foundation |
| aannemer: | Jasper Kerkhofs, Christian Dörschug (houtmontage) |
| fotografie: | Anne Bousema, Errol Sawyer, Daniel Nicholas, Rien Korteknie, Christian Kahl |
Als zelfbenoemde curatoren en initiatiefnemers van het project hadden we een internationaal gezelschap van jonge Europese architecten uitgenodigd om te laten zien hoe rijk en divers architectuur zelfs op de allerkleinste schaal kan zijn. In een tijd waarin de Nederlandse architectuur onder de latere noemer ‘Super Dutch’ hoogtij vierde, en er naast enkele ikonische gebouwen vooral groot, snel, veel en zeer gelijkvormig werd gebouwd, wilden we ons concentreren op het kleine en bijzondere en het belang ervan voor de stad als geheel. In de hoop een aantal van de voor de tentoonstelling gemaakte ontwerpen ook daadwerkelijk uitgevoerd te krijgen legden we contact met diverse bestaande manifestaties zoals Bo01, een woningbouwtentoonstelling in het Zweedse Malmö en de Internationale Bouwtentoonstelling Hoogvliet. Ook probeerden we ons aan te sluiten bij de bouw van het Steigereiland IJburg.
Uiteindelijk werden maar twee van de in de tentoonstelling getoonde projecten daadwerkelijk in ongewijzigde vorm gerealiseerd**. Het project kreeg echter een vervolg door het initiatief schoolParasites, ons project voor de semipermanente uitbreiding van de basisschool De Toermalijn en in 2003 op indirecte manier door de manifestatie Parasite Paradise in Utrecht, waarbij naast vele andere objecten ook ons huis No 19 werd getoond.
*Parasites, prototypes for advanced ready-made amphibious small scale individual temporary ecological houses.
**Het Zwitserse bureau Meili Peter Architecten uit Zürich had met een reeds bestaand ontwerp deelgenomen aan de Parasite tentoonstelling. Hun ontwerp werd in 2002 gebouwd als tijdelijk wijkgebouwtje in Hoogvliet en na enkele jaren verplaatst naar Amsterdam Noord, waar het als ‘Noorderparkkamer’ voor verschillende culturele doeleinden wordt gebruikt.
doorsnede
1 slaapkamer
2 douche
3 wc
4 keuken
5 woonkamer
6 dakterras
De Parasite Las Palmas was ontworpen als tentoonstellingsobject dat de doelstellingen achter de tentoonstelling die in de afkorting P.a.r.a.s.i.t.e.s* zijn samengevat zo duidelijk mogelijk moest illustreren.
Als parasitair object steunde het op de opgaande betonwanden van de liftschacht. De waterleidingen, de riolering en de elektriciteitsleidingen werden met de installatie van het bestaande gebouw verbonden.
Binnenin zijn alle wanden en plafonds onbehandeld in het zicht gelaten. De buitenkant is bekleed met geschilderd, Fins multiplex. De raamopeningen zijn als eenvoudige gaten uit het hout gesneden waarbij sponningen in het constructiehout als kozijnen zijn gebruikt. De ramen zijn uitgevoerd als vaste beglazing in combinatie met gesloten, houten ventilatieluiken.
Bij het ontwerp en de materiaalkeuze ging het ons erom de voordelen van geprefabriceerde systeembouw en de bijzondere kwaliteiten van een op maat gemaakt ontwerp met elkaar te combineren. Door het experimentele karakter van het gehele project leek kruisgewijs verlijmd naaldhout (CLT) het ideale bouwsysteem dat we voor alle wanden, vloeren en daken hebben toegepast. Het bouwsysteem was pas sinds enkele jaren op de markt, en nooit eerder in Nederland toegepast. De elementen zijn in Duitsland geprefabriceerd en als compleet bouwpakket op de bouwplaats aangeleverd. De montage duurde maar een paar dagen - ondanks de moeilijk bereikbare, winderige plek.
De Parasite was tegelijk een statement op de schaal van het materiaal én de schaal van de stad
Ondanks zijn tijdelijkheid kon het gebouwtje langer dan oorspronkelijk voorzien op Las Palmas blijven en werd het na de eigenlijke tentoonstelling nog een paar jaar gebruikt voor verschillende bijeenkomsten en activiteiten. Wegens de renovatie en verbouwing van Las Palmas moest de Parasite in de zomer van 2005 met een grote kraan van zijn troon worden gehaald. Met een ponton over de Maas werd het gebouw als geheel, enkel ontdaan van zijn lange trappenhuis, naar zijn volgende locatie gevaren, om daar te wachten op een volgende bestemming en eigenaar.
